[mks_dropcap style=”letter” size=”48″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]R[/mks_dropcap]adio-uitzendingen sterven een langzame dood. Niet dankzij video,wat de raspoëten van The Buggles al omschreven in hun hitsingle ‘Video killed the radio star’, maar dankzij de huidige vorm van ander aanbod in audiovorm. Niet langer stemt de luisteraar af op zenders als 3FM, 538 en Veronica om hun dierbare tijd over te leveren aan een dj, maar wordt er bewust gekozen voor een podcast of afspeellijst van muziek. Juist deze twee dingen zijn de krachten waar de radio vorige eeuw nog furore mee wist te maken.
Koekje van eigen deeg
Jongeren zijn massaal overgeslagen naar ‘on-demand luisteren’: van de mensen tussen de 25 en de 34 jaar luistert bijna de helft wel eens naar een podcast, terwijl slechts 27% de moeite neemt om de radio aan te zetten. De generatie daaronder, van 18 tot en met 24 jaar, pakt het alleen maar rigoureuzer aan. Daar kiest een even groot percentage (48%) voor een podcast, maar kiezen minder dan een kwart voor de ouderwetse radio. Dat de podcast hype ook bij de radio is opgevallen, lijkt duidelijk. BNR probeerde het nieuwe fenomeen een positieve draai te geven, door jaarlijks de podcast awards te organiseren. Hoewel de offline shows zorgen voor een daling van de normale luisteraar, wordt er op deze manier wel mogelijkheid gecreëerd voor de zenders om eigen podcasts te maken en een nieuwe manier van inkomsten te genereren.
Vooral de vergrijzing speelt de radio parten, en dat is ook goed terug te zien in de data van de luisteraars. Het gemiddelde radio-oor was in de eerste zes maanden van 2018 maar liefst 49,7 jaar oud. Vooral ‘jongerenzenders’ als SLAM!FM en Wild FM kampen met een flink verouderd publiek: hun publiek is sinds 2014 gemiddeld maar liefst zes jaar ouder geworden.
De podcasts en vergrijzing zijn echter maar een deel van het probleem. Ook de muziek, traditioneel een van de sterke punten van de radio, wordt steeds minder belangrijk geacht. Iedereen kiest middels Spotify, YouTube en Soundcloud zelf wel wat er wordt afgespeeld. Het is misschien wel een van de redenen voor de hitparade-carrousel die de afgelopen tijd plaatsvond: in een wanhopige poging om meer luisteraars te trekken verhuisde de klassieke Nederlandse top 40 van Radio 538 naar Qmusic, terwijl eerdergenoemd 538 zelf een nieuwe hitlijst samenstelt. Bewegingen die slechts dienen voor de marge, want afspeellijsten als Top Hits NL en Beste van NL gemaakt door Spotify zelf halen gemakkelijk 300.000 tot 600.000 (!) luisteraars. Ter vergelijking: Qmusic trekt in een complete wéék 270.000 luisteraars.
Ook de muziek, traditioneel een van de sterke punten van de radio wordt steeds minder belangrijk geacht
Niet alles verloren
Is een instorting in radioland dan nabij? Daar lijkt het voorlopig nog niet op. Volgens het Nationaal Luister Onderzoek (NLO) luisteren er elke ochtend nog vier miljoen mensen naar de radio. De meest populaire locatie om radio te luisteren is (niet heel verrassend) in de auto, met maar liefst 58%. In de wetenschap dat er dagelijks bijna vijf miljoen mensen de auto pakken naar het werk, lijkt de simpele conclusie getrokken te kunnen worden dat de ochtendshows voorlopig genoeg aandacht zullen behouden. Sowieso wordt maar liefst zestig procent van de Nederlanders op een of meer punten per dag nog door een radio-uitzending bereikt.
Per dag luistert de gemiddelde Nederlander nog altijd ruim twee uur naar de radio (144 minuten). Daaruit kan worden opgemaakt dat er nog altijd genoeg animo is om naar de radio te wíllen luisteren, en ligt het probleem vooral in mensen tot ongeveer 25 jaar. Een voordeel in de race om de luisteraar is dat het streamen van muziek data kost en daarmee dus indirect geld. Radio luisteren is voor een gratis, mits je natuurlijk wel de beschikking hebt over een AM/FM-ontvanger. De 41 zenders in Nederland weten nog altijd een goede 12,5 miljoen mensen minimaal eens per week te bereiken en zijn daarmee nog altijd het op één na meest bezochte medium, achter televisie maar ruim voor de krant. De opkomst van Spotify, Soundcloud en het al langer bekende YouTube is gevaarlijk, maar lijkt op de korte termijn nog geen gevolgen te hebben.
Met een meer democratische aanpak van playlists en podcasts is het voor de radio misschien nog wel mogelijk om de jongeren als vanouds weer naar zich toe weten te trekken. Zoals wijlen Freddy Mercury ooit bezong in een van Queen’s grootste hits, zijn er nog altijd mensen die houden van de spontane en chaotische radiomomenten, scherpe en variërende interviews en diverse hitlijsten: ‘’ All we hear is Radio ga ga / Radio blah blah / Radio, what’s new? /Radio, someone still loves you’’
Cover: Pixabay / Final editor: Loïs Marcus
