[mks_dropcap style=”letter” size=”48″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]T[/mks_dropcap]waalf maanden geleden werd de mediawereld opgeschrikt door een vijfletterlange hashtag op social media: #MeToo. Middels de online actie probeerden slachtoffers van seksueel misbruik aandacht te vragen voor de misstanden waar ze aan werden onderworpen. De actie bracht een groot schokeffect teweeg, maar een jaar na dato rest de vraag of er slechts sprake was van een uit de kluiten gewassen hype of dat er voor een structurele verandering is gezorgd.

Onrust in de entertainmentsector
Met de aanklachten tegen Hollywood-producent Harvey Weinstein en acteur Kevin Spacey in oktober 2017 schudde de entertainmentsector op haar grondvesten. Verschillende vrouwen én mannen meldden zich bij kranten, tv-programma’s en talkshows met de beschuldigingen aan het adres van de grootmachten. Naast de verontwaardiging in de media gaf het mensen ook steeds meer motivatie om hun eigen ervaringen te delen onder de hashtag. Een beerput was geopend en er bleken talloze incidenten, bewust of onbewust, zijn voorgevallen waar er sprake was van intieme handelingen zonder toestemming.

Ook in Nederland moesten BN’ers eraan geloven. Zo werd producent Gijs van Dam door schrijver Jelle Brandt Corstius beschuldigd van drogeren en aanranden, maar ook regisseur Job Gosschalk (Alles is liefde, Sonny Boy) en voormalig Volkskrant- en VARA-journalist Francisco van Jole werden publiekelijk aan de schandpaal genageld. Waar de misstanden zich decennialang in anonimiteit afspeelde, kwamen er met de protestactie ineens legio mogelijkheden om melding te maken van onwenselijk seksueel gedrag. De kans werd door velen met beide handen aangegrepen, maar een jaar later blijken lang niet alle verklaringen even betrouwbaar en succesvol te zijn. 

Een beerput was geopend en er bleken talloze incidenten, bewust of onbewust, zijn voorgevallen waar er sprake was van intieme handelingen zonder toestemming

Niet altijd gerechtigheid
Het succes met bekende misbruikers als Weinstein, Spacey en Cosby is zonder meer een vorm van gerechtigheid voor de slachtoffers, maar situaties kunnen ook heel anders uitpakken. Eerdergenoemde Jelle Brandt Corstius deelde bij onder meer De Wereld Draait Door en dagblad Trouw zijn ervaringen, maar zijn zaak werd uiteindelijk, wegens gebrek aan bewijs, door het Openbaar Ministerie geseponeerd. Voor zowel Corstius als Van Dam een slechte uitkomst: volgens eigen zeggen zijn de twee op sociale media gedemoniseerd en uitgemaakt voor leugenaars, terwijl er volgens de rechtbank dus ook geen schuldige in de vete is aangewezen. En niet alleen in Nederland werden gerechtvaardigde kreten voor hulp door eigen toedoen óf door hogere machten in de wind geslagen.

Nieuwe beschuldigingen
Nog deze maand werden twee celebrity’s in verlegenheid gebracht door nieuwe aanklachten van ongeoorloofde handelingen: Cristiano Ronaldo, misschien wel de bekendste sporter van de planeet, werd beschuldigd door model Kathryn Mayorga toen hij zijn transfer van Manchester United naar Real Madrid in 2009 iets te uitbundig aan het vieren was in een nachtclub in Las Vegas. Daarnaast stond MeToo-boegbeeld Asia Argento nu aan de andere kant van het spectrum, met een aantijging van acteur Jimmy Bennett. Toen laatstgenoemde zeventien jaar was, zou hij gedwongen seks moeten hebben met Argento. Op zijn zachtst gezegd ongemakkelijk, aangezien de actrice vorig jaar zelf nog Harvey Weinstein het vuur aan de schenen legde.

Van verontwaardiging naar cynisme
Waar de publieke reactie oorspronkelijk bestond uit verontwaardiging en afschuw, is dat nu omgeslagen naar cynisme. De ‘mislukte’ aanklachten van de gedupeerden helpen daar allerminst aan mee: de geloofwaardigheid is door de afwijzingen van het OM, de dubbele standaarden van slachtoffers en het aannemen van zwijggeld behoorlijk gedaald. Ook is de virtuele, publieke schandpaal lang niet zo onverdeeld als zou moeten bij een heftige zaak. Christine Ford, één van de vele vrouwen die door Brett Kavanaugh zou zijn aangerand, is zelfs bedreigd en moest haar huis en kinderen verlaten om onder te duiken. Dit terwijl de zaak toen nog onderzocht werd en er geen duidelijkheid was wie er de waarheid sprak.

Sowieso laat de mogelijke aanstelling van rechter Kavanaugh als leider van de Hoge Raad in het Witte Huis zien dat #MeToo nog lang niet het gewenste effect heeft gehad. De vrouwen die Kavanaugh beschuldigen worden volledig genegeerd, met als toppunt raadsman Mike Davis die ondanks de aanklachten tweette dat ‘Kavanaugh gewoon bevestigd wordt’. President Donald Trump bestempeld de kwestie als een ‘boevenspel’ om de het imago van zowel de partij als de Kavanaugh te beschadigen. Een neerbuigende houding tegen niet alleen de gedupeerden van de Republikeinse kandidaat, maar tegen alle slachtoffers van #MeToo als geheel.

Ook is de virtuele, publieke schandpaal lang niet zo onverdeeld als zou moeten zijn bij een heftige zaak

Taboe doorbroken
Al met al heeft de social media-actie een taboe bespreekbaar weten te maken en misbruikers aan weten te pakken en te veroordelen voor hun gedrag, maar tegelijkertijd is de snelheid van de online aanpak een valkuil gebleken voor de publieke opinie. De onderbuikgevoelens, meningen en oordelen van internetgebruikers liepen ruim voor op de uitkomsten die bijvoorbeeld de rechtbank bood, met als gevolg dat de latere, genuanceerde uitspraken in een stuk minder extreem daglicht werden gezien. Juist dat grote verschil in oorspronkelijke opvatting en daadwerkelijk vonnis zorgt voor frustratie, cynisme en onbegrip, zoals te zien is in de zaak van Bill Cosby. Volgens verschillende sites moest en zou de acteur dertig jaar in de cel wegrotten, maar uiteindelijk is dat maar drie tot vijf jaar geworden. Als dan ook nog mensen als Kavanaugh ondanks hun misstanden helemaal in het Witte Huis worden aangesteld, is wel duidelijk dat de belangen van #MeToo voor de misdadigers veel minder rigoureuze effecten hebben dan voor de getraumatiseerde slachtoffers.

Cover: Pixabay / Final editor: Loïs Marcus