Tekst: Bert Bakker
[mks_dropcap style=”letter” size=”48″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]I[/mks_dropcap]k woon sinds kort niet meer in Amsterdam, maar in de provincie. Daar zit ik soms, net als miljoenen andere Nederlanders, op de bank samen met vrouw en kind televisie te kijken. Favoriet is het journaal van acht uur. Dan worden we even bijgepraat over de wereldproblematiek en zijn we weer goed geïnformeerde burgers. Het kijken van het journaal heeft twee doelen: ik ben weer een goed geïnformeerde burger én ik doe inspiratie op voor mijn onderzoek.
Op het moment dat mijn vrouw iets op het journaal ziet verschijnen waar zij het sterk mee oneens is, dan schiet ze overeind. Ze vertelt mij vol emotie waarom het zojuist vertelde standpunt niet correct is. In de literatuur noemen we dit de ‘ontkenningsbias’. Wanneer een persoon – mijn vrouw in dit geval – iets hoort waar ze het mee oneens is, dan gaat ze tegenargumenten bedenken om dit standpunt te weerleggen. Zodra Geert Wilders in beeld komt, veert ze op en begint ze mij al te vertellen wat er allemaal niet correct is aan zijn standpunten. Wat is het gevolg van deze ontkenningsbias? De literatuur suggereert dat mijn vrouw alleen maar meer overtuigd wordt van haar eigen mening.
Op andere momenten zit mijn vrouw enorm instemmend mee te knikken met het nieuws. Een voorbeeld: Enkele weken geleden werd Pro-Rail genationaliseerd. Dit werd door mijn vrouw met verbale en nonverbale instemming ontvangen. “Ja, dat hadden ze natuurlijk al lang moeten doen”, was wat zij opmerkte. We noemen dit de ‘bevestingsbias’. Informatie die aansluit bij je bestaande opvattingen, levert een positief gevoel op en leidt ook tot het versterken van de bestaande opvattingen.
Mijn vrouw is dus niet de enige bij wie de haren soms overeind schieten wanneer ze naar het journaal kijkt.
Maar naarmate ik vaker naar mijn vrouw zat te luisteren, kwam er ook een vraag bij mij op. Wanneer zij ontkennend of instemmend reageert doet ze dit vol emotie. Wanneer ze het niet eens is met de standpunten kan ze boos of bang worden, maar ze is enthousiast wanneer de standpunten aansluiten bij haar mening. De literatuur suggereert dat emoties de ontkenningsbias en de bevestigingsbias aansturen. Maar, eigenlijk is dit alleen maar een aanname. Op een zondagavond – na het journaal – vroeg ik me af of politieke informatie per definitie dus niet emotioneel geladen moet zijn. Dit idee heb ik samen met collega’s Gijs Schumacher (afdeling politicologie van de UvA) en Matthijs Rooduijn (afdeling sociologie van de Universiteit Utrecht) uitgewerkt en ingediend om te onderzoeken tijdens Lowlands. Voordat we het wisten hadden we de uitnodiging op zak.
In augustus vertrokken we met een auto vol meetapparatuur om in een tentje het publiek van Lowlands te onderzoeken. In drie dagen hebben we de emotionele reacties van 146 Lowlandsbezoekers gemeten. Hoe deden we dit? We lieten ze korte filmpjes zien over belangrijke onderwerpen in de politiek, zoals vluchtelingen, ongelijkheid en het klimaat. Elk filmpje had een ‘linkse’ of een ‘rechtse’ versie. Op dit moment zijn we heel druk bezig de resultaten te analyseren. Voorlopige resultaten laten zien dat politiek inderdaad emotionele reacties oplevert. Mijn vrouw is dus niet de enige bij wie de haren soms overeind schieten wanneer ze naar het journaal kijkt.
Wat betekent dit voor jullie? Ik nodig jullie allemaal uit om je studie mee naar huis te nemen. Je studie is geen 9 tot 5 baan waar je op het Roeterseiland over nadenkt en thuis vooral probeert te vergeten. Observeer de wereld, lees boeken, kijk films, praat met mensen en stel jezelf voortdurend vragen. Die vragen kunnen leiden tot een mooi onderzoek voor je scriptie en voor je het weet zit je net zoals ik een gratis weekend op Lowlands!
Cover: congerdesign
