[mks_dropcap style=”letter” size=”48″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]D[/mks_dropcap]e #MeToo discussie is de afgelopen maanden de hele wereld overgegaan. In verschillende landen kwamen vrouwen en mannen in opstand tegen seksueel misbruik. Zo werd de hashtag in veel landen veranderd in #MoiAussi, #YoTambien en kwamen er nieuwe varianten zoals #BalanceTonPorc (#VerklikJeVarken) in Frankrijk en #QuellaVoltaChe (#DieKeerDat) in Italië. Toch is de hype niet overal overgewaaid en zijn er landen waar geen tot nauwelijks ophef is ontstaan door de campagne. Rusland is hier een voorbeeld van, alhoewel er hier de afgelopen maand een nieuwe bijzondere hashtag is ontstaan: #DitIsGeenExcuusVoorMoord.
In conservatieve, autoritaire en niet-westerse landen zoals Rusland, ondervinden feministische actiegroepen en organisaties veel druk van de staat en maatschappij. De zogenoemde Civic Space is klein en er is weinig ruimte voor gemarginaliseerden in de samenleving. Het is een land waar seksuele intimidatie en huiselijk geweld ontzettend vaag gedefinieerd zijn in de wet. Dit komt mede door een wetswijziging van begin vorig jaar, waar een ruime meerderheid van het Russisch Parlement besloot om huiselijk geweld uit het strafrecht te halen. Dit betekent strafvermindering voor de dader in het geval van huiselijk geweld.
Agressie wordt anno 2018 nog steeds gezien als een gewaardeerde mannelijke eigenschap. Naar schatting krijgen per jaar ongeveer 12.000 Russische vrouwen te maken met huiselijk geweld. In Rusland zijn vrouwen echter vaak bang om huiselijk geweld aan te geven, omdat de staat hen geen opvang of veiligheid biedt. Tegenover de agressieve rol van de man staat de traditionele rol van de vrouw dat zij dienstbaar en begeerbaar is. Vrouwen zijn minder te vinden op de werkvloer, verdienen minder en worden vaak in een negatief daglicht gezet door hun leider Vladimir Poetin.
Steun aan de verkrachter
De scholiere Diana Sjoerygina werd in 2016 verkracht op een feestje door een jongen, die ze diezelfde avond had leren kennen. Verkrachting wordt vaak niet vervolgd in Rusland, maar in dit geval werd de dader veroordeeld tot een celstraf van drie jaar. Opmerkelijk in de zaak is echter de ophef die erna ontstond in een uitzending van de populaire talkshow Poest Govorjat. Er ontstond namelijk een discussie over ‘de schuldige’ in het geval van verkrachting. Op sociale netwerken spraken veel Russen hun steun uit aan de dader: Diana zou gewaagde kleding aan hebben gehad en onder invloed van alcohol zijn geweest. Van een echte verkrachting zou daarom geen sprake zijn. Er werd zelfs een petitie opgezet voor steun aan de verkrachter die 400.000 keer werd ondertekend.
Russische vrouwen in de media
Door deze kant van de Russische cultuur komen er vaak vrouwen en meisjes in het nieuws die de #MeToo discussie en de ophef hierover niet helemaal begrijpen. Neem bijvoorbeeld de bekende Russische actrices Lijoebov Tolkalina, die ooit haar mening uitsprak naar nieuwswebsite Meduza: “Het is toch prachtig als iemand met zoveel macht je lastigvalt? De enige fout is dat vrouwen erover praten.” Uitspraken als deze belichamen de status quo in Rusland.
Diana zou gewaagde kleding aan hebben gehad en onder invloed van alcohol zijn geweest. Van een echte verkrachting zou daarom geen sprake zijn
Nieuwe opkomst in Rusland
Toch is er vanaf dit jaar iets gaande in het conservatieve Rusland. Van een echte beweging kan nog niet gesproken worden, maar #DitIsGeenExcuusVoorMoord komt steeds vaker tevoorschijn op de Russische sociale media. Aanleiding hiervoor was de moord op en verkrachting van de Russische Tatjana Strachova. Een afschuwelijke gebeurtenis, maar het is vooral de ophef in de samenleving zelf die noemenswaardig is. Een Russische tabloid legde de schuld van de moord en verkrachting namelijk bij de vrouw zelf. Wederom zou haar uitdagende kleding de schuld zijn van haar verkrachting en indirect dus ook van haar moord.
Verzet voor uitspraken als deze begon bij balletdanseres Ta Anastasisya, die een uitdagende foto van zichzelf plaatste op sociale media en beschreef dat het wel heel makkelijk is om de vrouw de schuld te geven. Meer dan vierduizend vrouwen volgden haar voorbeeld op en verenigden zich met de hashtag #DitIsGeenExcuusVoorMoord.
Overdrijven over seksuele intimidatie
Uit Nederlands onderzoek in 2017 in opdracht van Ipsis bleek dat met name mannen vinden dat over seksuele intimidatie overdreven wordt gedaan. Ook vindt een belangrijk deel van zowel mannen als vrouwen dat meisjes met sexy kleding aan niet moeten zeuren als ze seksueel getinte opmerkingen krijgen of zelfs lastig gevallen worden. Het idee dat vrouwen zelf de ‘schuldige’ zijn in het geval van seksuele intimidatie, speelt dus ook in Nederland.
Cover: Geralt / Eindredactie: Ramona Nouse