[mks_dropcap style=”letter” size=”48″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]T[/mks_dropcap]erwijl de onderhandelingen in Genève steeds meer op een soap beginnen te lijken, met plottwists en verhaalstructuren waar de makers van GTST nog wat van kunnen leren, worden in Demascus nog steeds echte soaps opgenomen en bekeken. Het normale leven gaat, voor zover dat kan, door in de gebieden die nog niet volledig vernietigd zijn door de Syrische burgeroorlog. En bij het normale leven horen televisieseries.

“Je hebt dan wel je revoluties, je socialisme, je rechten – doe ermee wat je wilt. Maar uiteindelijk zal alles terugkeren naar haar natuurlijke staat. Het zal altijd waar blijven: De zoon van de Pasha blijft de zoon van de Pasha en de zoon van de dienstmeid blijft de zoon van de dienstmeid.” Zo zegt Samir, een karakter uit een Syrische soap, of musalselat, uit 2006. Hij is zelf uiteraard de zoon van een hooggeplaatste official. In deze specifieke scène is hij in een nachtclub en laat hij z’n assistent aan de DJ vertellen dat er een beter liedje moet komen. Dit leidt tot een conflict met een andere clubganger. Een conflict wat eindigt in Samir die zijn geweer trekt en de hele nachtclub kapot schiet.

Kritische soaps?
Dit is weliswaar geen directe kritiek op autoritaire regeringen, maar het is verbazingwekkend helder in z’n kritiek van corruptie op micro-niveau. Met name als je je bedenkt dat deze musalselat uitgezonden werd op de zender die in handen van de staat is. Hiermee is het niet de uitzondering, maar de regel. Musalselats zijn vanaf het moment dat ze voor het eerst populair werden een medium geweest waarin commentaar geleverd werd op sociale en politieke kwesties.

“Ik zou het niet eens soaps noemen”, zegt Rebecca Joubin, een professor in Arabische studies aan Davidson College. “Zeker nu, maar tot op zeker hoogte altijd al, is er sprake van sociale en historische interpretatie. Dat maakt ze anders dan de soap opera’s die we in het Westen kennen. Dit zorgt ervoor dat ze een rol in de samenleving spelen die meer te vergelijken is met de TV-series van HBO dan met As The World Turns.”

Een conflict met een andere clubganger eindigt met Samir die zijn geweer trekt en de hele nachtclub kapot schiet

Een pan-Arabisch fenomeen
Musalselat, zoals deze soaps worden genoemd, worden meestal samengebundeld in 30 afleveringen om dagelijks uitgezonden te worden tijdens de ramadan. Vanaf de jaren negentig werden de Syrische en Egyptische musalselats erg populair. Op hun hoogtepunt in 2010, vlak voor de burgeroorlog, werden er zo’n 30 Syrische musalselselats uitgezonden in Syrië en op pan-Arabische zenders. Sinds het uitbreken van de oorlog in Syrië is het aantal musalselats natuurlijk minder geworden. Niet alleen door de directe gevolgen van het conflict, zoals het kapotschieten van studio’s en sets, maar ook omdat TV-series die een kant kiezen in het conflict vaak geboycot worden door de andere kant.

De invloed van de oorlog
Daarnaast zijn de musalsels die nog over zijn, nog politieker geworden. Hierdoor is er een tweedeling ontstaan. Sommige musalselats worden gemaakt door filmmakers die de oppositie steunen. Deze worden vooral opgenomen in de relatieve veiligheid van Turkije en Libanon en uitgezonden op pan-Arabische zenders. Ze worden bekeken van Turkije tot Marokko en halen kijkersaantallen in de miljoenen.

Maar de Syrische staatstelevisie bestaat ook nog en maakt ook deze musalselats. Een voorbeeld hiervan is Bab Al-Hara, een historisch drama dat zich afspeelt tijdens de onafhankelijkheidsoorlog. Oorspronkelijk trok het 50 miljoen kijkers over het hele Arabischtalige gebied. In de loop van oorlog is de serie steeds meer over het ‘verraad van de oppositie’ gaan praten. Een vrij directe verwijzing naar het Vrije Syrische leger, oftewel de seculiere oppositie van Assad. Sindsdien is het kijkersaantal eerst gedaald naar 20 miljoen. De TV-serie is een jaar lang gestopt, om daarna weer door te gaan. In andere woorden, het heeft een ingewikkelde geschiedenis sinds het uitbreken van de oorlog.

De kracht van de musalselat
Ondanks alle problemen zijn de musalselats nog steeds ongelooflijk populair. Zo populair dat je een jong meisje dat gevlucht is van Syrië naar Duitsland er blij mee kan maken. Dat is wat John Oliver deed in één van de afgelopen afleveringen van Last Week Tonight. Nageen Mustafa is een ongelooflijke fan de musalselat Days of Our Lives en vond het erg jammer toen haar favoriete karakter werd vermoord. Toen Oliver haar verhaal hoorde, vond hij dat ze genoeg had meegemaakt en bracht EJ, haar favoriete karakter, terug van de dood voor een dag. De acteur die EJ speelde, zei: “Van de dood terugkomen is niet zo moeilijk. Weet je wat moeilijk is? Van Syrië naar Duitsland vluchten.” Het hoeft nauwelijks gezegd te worden hoe blij Nageen was.

Televisie is natuurlijk een manier waarop wij de wereld zien, maar het vormt ons ook. Syrische musalselats zijn een prachtig voorbeeld hiervan. Een reflectie van de wereld en al haar conflicten, die ons op persoonlijke manier kan raken en betoveren.

Cover: Nasib Bitar