We leven in een land waar vrijheid van meningsuiting een van de belangrijkste waarden is. En hoe waardevol ook, het is af en toe de vraag of dit niet meer kwaad dan goed doet. Nu nieuwsmedia op sociale kanalen als Instagram actief zijn, zijn nieuwsartikelen een forum voor discussie geworden. Dit hoeft geen probleem te zijn, sterker nog, het kan goed zijn voor mensen om te praten over onderwerpen die ze belangrijk vinden en eventuele tegengeluiden te horen. Helaas lijkt het op Instagram of Facebook vaak alsof mensen moedwillig ergens ‘tegenaan proberen te schoppen’, en niet naar elkaar (willen) luisteren.
LGBT+
In een land dat als eerste ter wereld het homohuwelijk legaliseerde is het opvallend dat er online nog zoveel homofobie te zien is.
Een onderwerp dat tot op de dag van vandaag gevoelig ligt in bepaalde kringen op sociale media is de LGBT+ community. Ondanks de vrijheid die we in Nederland hebben om te zijn wie we zijn, heerst er nog steeds negativiteit rond deze gemeenschap. Niet alleen op straat, maar juist ook online is dit goed zichtbaar. Op een of andere manier triggert het onderwerp mensen om zich negatief uit te laten. In een bericht over het 20-jarige bestaan van het homohuwelijk liet de NOS weten “discriminerende en onnodig kwetsende comments” te verwijderen. Dit was kennelijk nodig, aangezien er onder de post bijvoorbeeld wordt gesproken over de “homofobische comments”. In een land dat als eerste ter wereld het homohuwelijk legaliseerde is het opvallend dat er online nog zoveel homofobie te zien is.
Omtrent genderdiversiteit is daarnaast discussie en vooral de term ‘non-binair’ kreeg de afgelopen tijd aandacht. Nu.nl postte onlangs op Instagram dat Raven van Dorst en Demi Lovato zich vanaf nu openlijk identificeren als non-binair. Dit riep zoveel reacties op dat Nu.nl uitleg gaf over de term en hierbij aangaf “veel (kwetsende) reacties” te hebben ontvangen. De ergernis rondom de negatieve reacties is begrijpelijk. Mensen die zich identificeren met het onderwerp in het artikel kunnen zich persoonlijk aangevallen voelen door de kritiek. Logischerwijs willen zij een weerwoord geven, hoewel een eindeloze discussie ook niet het gewenste effect is. Waar moet de grens worden getrokken?
Religie
Haatdragende, intimiderende berichten en zelfs bedreigingen zorgden ervoor dat ze het ‘mentaal niet meer trekt’.
Naast seksuele geaardheid en genderdiversiteit wordt ook religie regelmatig ter discussie gesteld op sociale media. Lale Gül schreef een boek over haar ervaring met de Islamitische opvoeding, waarna het losbarstte op (sociale) media. Na het uitbrengen van haar boek, kwam er veel belangstelling vanuit de media en werd ze uitgenodigd voor talkshows, zoals De Vooravond. Hoewel velen haar prezen voor het moedig geschreven boek, kreeg ze het ook zwaar te verduren op straat en online. Haatdragende, intimiderende berichten en zelfs bedreigingen zorgden ervoor dat ze het ‘mentaal niet meer trekt’.
Gevolgen
Bekende mensen als Lovato zijn wellicht voorbereid op (negatieve) reacties en zullen er rekening mee houden dat aandacht vragen voor een onderwerp ook tegengeluiden met zich meebrengt. Toch kan de lading kritiek overweldigend zijn en geldt voor veel onderwerpen dat het andere mensen ook aangaat. Mensen die zich identificeren met gebeurtenissen of personen in de artikelen en daarmee het scala aan reacties meekrijgen. Ik sprak een vriendin over het thema en de negatieve berichten doen haar wel wat. “Het kan me echt wel in een slechte mood brengen”.
Het is makkelijk om iets negatiefs te posten, maar het kan nare gevolgen hebben. Zo was er twee jaar geleden omtrent het uiterlijk van prinses Amalia veel negativiteit op sociale media. Ook al is er voor leden van het koninklijk huis gelukkig begeleiding, zoiets kan alsnog veel schade aanrichten bij een meisje van toen nog maar 14 jaar, vertelt een psycholoog.
COVID-19
Een ander onderwerp dat, niet geheel onverwacht, veel emoties oproept bij mensen is de huidige corona crisis. Het wordt op sociale media snel duidelijk dat niet iedereen zich kan vinden in het beleid. Een kritische houding is niet fout en ook hier geldt dat mensen hun eigen mening mogen hebben, maar helaas neemt dit soms extreme vormen aan. Zo werden in januari minister Hugo de Jonge en zijn 13-jarige dochter bedreigd via een bericht aan de dochter op Instagram. De man zelf gaf achteraf aan dit niet te hebben gemeend, maar een incident als dit laat zien hoe makkelijk het is om schade aan te richten via sociale media.
“Je doet het nooit voor iedereen goed.”
Vanuit je huiskamer op je telefoon is snel een reactie de wereld in gestuurd, zonder na te denken over wat voor effect dit kan hebben. Het afzetten tegen en niet houden aan maatregelen kan voor zorgmedewerkers lastig te begrijpen zijn. “Mensen buiten het ziekenhuis hebben soms niet door hoe hard er wordt gewerkt, en dat al een dik jaar” vertelt een verpleegkundige. Ze merkt dat mensen een beetje klaar zijn met de regels, “maar de drukte in de ziekenhuizen blijft”. Ze zou ook graag willen dat er meer dingen doorgaan, maar tegelijkertijd moet de situatie onder controle zijn. “Je doet het nooit voor iedereen goed.”
Twee kanten
Het lastige van dit hele verhaal is dat er twee kanten aan zitten. Het is natuurlijk fijn dat we in een vrij land leven waar we alles kunnen zeggen, of dat nu over de overheid is of over een bekend persoon, zonder daar directe consequenties van te ervaren. We mogen onze mening uiten en in principe zijn wie we zijn, ook via de sociale kanalen. Het lastige hiermee is dat dit er automatisch voor zorgt dat het geven van kritiek ontzettend simpel is geworden, waarmee de weg naar persoonlijk bekritiseren van anderen open is geslagen. Maar wat kunnen wij als maatschappij hieraan doen? Moeten we nieuwsberichten afsluiten van reacties, om zo ruzies, pesterijen en polarisatie te voorkomen? Of is dit een beperking van onze vrijheid? Je zou het per nieuwsartikel kunnen beoordelen, maar de vraag blijft hetzelfde.
Op dit moment is er niet een definitief antwoord op deze vragen. Verschillende meningen zullen altijd blijven bestaan en dit is maar goed ook, want het leven zou een stuk saaier worden als we het altijd eens zijn. Het draagt alleen niet per se bij aan het welzijn van de samenleving om andersdenkenden te veroordelen. Laten we elkaar iets meer in onze waarde laten en nadenken voordat we op ‘plaatsen’ klikken. Gelukkig zijn er ook heel veel positieve berichten op social media te vinden en dit maakt een hoop goed.
Cover: Camilo Jimenez
Edited by: Rixt Smit and Kim Bron
