Onderzoek naar raciale discriminatie op de werkvloer wordt al jaren gevoerd, maar het voelt alsof 2020 het debat weer heeft aangewakkerd. Ten gevolge van de wereldwijde Black Lives Matter-movement – die ook is overgewaaid naar het kleine Nederland – laaien gerecyclede sociale vraagstukken op over ons zogenaamd ‘tolerante’ land. Een belangrijke vraag is nu dus hoe jongeren met een migratieachtergrond het ervaren om een baan te zoeken op de hedendaagse Nederlandse arbeidsmarkt. Dit is mijn persoonlijke ervaring. 

Al jarenlang wordt het bewezen: niet-witte, niet-westerse Nederlanders hebben veel minder kans op een baan. In 2016 bleek uit onderzoek dat allochtone jongeren drie keer minder kans hebben op een baan na hun afstuderen dan autochtone Nederlanders. En in 2018 bleek uit onderzoek, van onder andere de Universiteit van Amsterdam, dat mensen met een niet-Nederlandse achtergrond 40 procent minder kans hebt op een uitnodiging. Je zou maar een persoon van kleur (POC) zijn en dit lezen als je net op het punt staat te willen werken na je studie.

 Mijn persoonlijke ervaring bij Vice Media

Wanneer ik de enige niet-witte in de kamer ben, op school, werk of bij events, denk ik altijd twee keer na. Als enige uitstaan in de zaal kan goed of slecht zijn afhankelijk van jouw positie in de maatschappij: wordt jouw groep systematisch gemarginaliseerd? Zo ja, dan is het fight or flight. En dat dilemma overkwam me toen ik bij Vice Media in Amsterdam ging solliciteren voor drie stage posities. 

Het begon allemaal toen ik voor verschillende sollicitatiegesprekken Vice binnenliep aan de Reguliersdwarsstraat en ik tot mijn verrassing vrij weinig diversiteit zag. Dat betekende nog niks natuurlijk, maar als je je hele leven bewust bent van je eigen afkomst en uiterlijk door de (racistische) omgeving waarin je opgroeide, komt dit soort denken voor als second-nature. Deze gedachten hangen altijd achter in je hoofd voor het geval je verwachtingen te hoog raken, zodat je minder gekwetst wordt als je etnisch geprofileerd wordt. In een samenleving waar discriminatie en racisme heel sterk aanwezig zijn, zoals keer op keer bewezen, zijn deze mening en gevoelens 100% gevalideerd.

 Waar zijn aan jezelf of ‘a seat at the white table’

Alle mensen waarmee ik een gesprek heb gehad die dag, waren wit. Bij andere bedrijven zou dat me niet bepaald choqueren, maar het beeld dat ik bij Vice had en hoe zij zichzelf presenteren, stelt een compleet andere wereld voor. Een wereld van culturele diversiteit en open mindedness, waarin ik en zoveel anderen geen buitenbeentjes zijn. Toen ik binnenliep verschoof de sfeer meteen en naarmate het hele proces vorderde, kreeg ik het gevoel om hun ‘witte gevoelens’ niet te willen kwetsen als ik over bepaalde kwesties moest spreken. Het is vrijwel onvermijdelijk dat praten over je afkomst aan bod komt tijdens een sollicitatie en je wilt ook niet liegen of terughoudend overkomen natuurlijk. 

Ik krijg altijd sterk de drang dat ik mezelf moet inhouden tegenover witte mensen in machtsposities terwijl zij eigenlijk degene zijn die de harde realiteit moeten aanhoren. 

Bij een sollicitatiegesprek vroeg een recruiter dus over mijzelf, waar ik graag over schreef, wat ik op dat moment las. De antwoorden waren simpel: Mijn afkomst en identiteit, sociale kwesties zoals racisme, en De Bananengeneratie. Ik bleef eerlijk en sprak passievol. Liever dat, dan oppervlakkig zijn en praten over koetjes en kalfjes. Maar er schoten allerlei gedachtes door mijn hoofd: Ben ik te vermoeiend? Maak ik ze te oncomfortabel als ik op het eerste kennismakingsgesprek over deze onderwerpen begin? Ik krijg altijd sterk de drang dat ik mezelf moet inhouden tegenover witte mensen in machtsposities terwijl zij eigenlijk degene zijn die de harde realiteit moeten aanhoren. 

 Teleurgesteld, maar niet verrast

Uiteindelijk heb ik de drie stages niet gekregen: twee afgewezen – ik paste niet in het team – en één niks van terug gehoord, terwijl ik daar wel een gesprek voor had. Het kan natuurlijk aan mezelf liggen: mijn persoonlijkheid, mijn gebrek aan ervaring. Hoe zou het zijn gegaan bij een ander persoon met dezelfde ervaringen en persoonlijkheid als ik, maar die wit was? Of een ander met zelfs nog minder ervaring dan ik? In het onderzoek is er namelijk bewezen dat ervaring niks te maken had met het significant meer aannemen van witte Nederlanders tegenover Nederlanders met een migratieachtergrond.

Dit liet zeker wel een slechte nasmaak bij me achter, van een bedrijf dat ik altijd zo hoog heb geprezen voor hun journalistieke werk. Namelijk een divers en ‘open-minded’ mediabedrijf zoals Vice, dat altijd veel content produceert omtrent POC en lgbt+ en ze ‘representation’ geeft. Echter, de diversiteit is achter de Nederlandse schermen helaas niet gereflecteerd in het personeel. Als zo’n soort bedrijf – gevestigd in hartje Amsterdam – al zo blijkt te zijn, wat voor hoop is er dan bij de talloze conventionelere bedrijven in de rest van Nederland? 

Het feit dat de website hier geen employee-diversity informatie bevat en de Amerikaanse Vice wel, zegt al veel over de Nederlandse branche van Vice. Maar uiteindelijk wist ik dat ik niet aan het doordenken was toen ik erachter kwam dat één van de medeoprichters letterlijk een neo-fascist en witte nationalist is, wat misschien het witte personeelsbestand indirect verklaart (te checken op hun LinkedIn).

 De volgende generatie verdient beter!

Banen en stages die je niet krijgt, simpelweg voor de kleur van je huid, gebeurt zeker op grote schaal – de feiten vertellen het. Maar om dat daadwerkelijk te bewijzen in individuele situaties is praktisch onmogelijk. Vanbinnen weet je gewoon dat het een rol heeft gespeeld – persoonlijke ervaringen en statistieken liegen niet – maar in het moment zelf weet je dat je niemand kan beschuldigen en het brengt je sowieso geen stap dichterbij om aangenomen te worden. 

Het is dus absoluut niet gek om bij sollicitaties te denken dat je etniciteit – voor één of andere mirakel – er niks mee te maken had in je afwijzing. De huidige samenleving heeft ons dit soort gedachtegang al ingestampt vanaf onze vroege tienerjaren dat tot ver in onze volwassenheid nog steeds niet weg is. Alleen totdat we het grotere maatschappelijk probleem aanvechten, kunnen mensen van alle achtergronden vrij zijn van deze systematische plaag die mentaal treiterend blijft voor onze identiteit in Nederland en toekomstige professionele carrière.

Cover: Unsplash/You X Adventures