[mks_dropcap style=”letter” size=”48″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]V[/mks_dropcap]oor een studie met de naam Communicatiewetenschap leren we verrassend weinig over non-verbale communicatie. Dat onze communicatie voor negentig procent uit non-verbale communicatie bestaat, is een fabeltje, maar onbelangrijk is het allerminst. Een medestudent wees mij er onlangs op: het gebrek aan aandacht voor dit onderwerp is zonde. Bij dezen: non-verbale communicatie 101 en mogelijk de eerste in een reeks artikelen.
De FBI-agent keek naar de verdachte tegenover hem in de grijze ondervragingsruimte. ‘’Als je deze moord zou hebben gepleegd, zou je dan een pistool hebben gebruikt? Zou je een mes hebben gebruikt? Een ijspriem? Een hamer?’’ De FBI-agent wist dat één van deze wapens gebruikt was tijdens de moord, namelijk de ijspriem. Toen de verdachte dit woord hoorde, sloot hij zijn ogen kort. De agent zag het. Direct was de man de hoofdverdachte. Deze FBI-agent, Joe Navarro, ontmaskerde zo de ‘’ice-pick killer’’. Op de vraag hoe hij erin slaagde de meest complexe zaken op te lossen, antwoordde hij: “ik heb het vooral te danken aan dat ik goed mensen kan lezen.” Lichaamstaal kan niet alleen doorslag geven in politieonderzoek, ook tijdens onderhandelingen, een sollicitatie, een date, als je wordt bedreigd of in een relatie kan de vaardigheid om iemand te lezen van grote waarde zijn.
Het belang van non-verbale communicatie wordt soms uitgedrukt in percentages. Dat negentig procent van jouw communicatie non-verbaal zou zijn, is niet meer dan een fabel. Zo kwamen de wetenschappers Mehrabian, Wiener en Ferris in 1967 tot een andere conclusie: 55 procent lichaamstaal, 38 procent paralinguaal (de toon waarop je iets zegt) en de gesproken woorden slechts zeven procent van de gehele boodschap. Hieruit kwam voor het gemak de 60/40 regel, waarbij veertig staat voor het verbale. Klinkt goed, maar dezelfde wetenschappers concludeerden later dat ook dit niet helemaal juist was. Deze verhouding is namelijk alleen het geval wanneer hetgeen dat men zegt niet overeenkomt met hetgeen dat men denkt, bij een leugen dus.
De verhoudingen hangen af van de context, en eigenlijk is de interpretatie van lichaamstaal een optelsom van variabelen. Zo klopt het dat iemand die zijn of haar armen over elkaar houdt een gesloten houding heeft en mogelijk geen interesse heeft in wat je vertelt. Maar let ook op de huid en lippen van de persoon: als diegene trilt en kippenvel heeft, gaan de armen over elkaar omdat diegene het koud heeft. Wanneer diegene de armen over elkaar houdt, om zich heen kijkt en zijn of haar tenen richting de deur wijzen, wordt het tijd om jouw aanpak te wijzigen. Jouw gesprekspartner staat in fight or flight modus en vlucht liever bij je vandaan.
Volgens FBI-agent Navarro ontbreekt er nog een aspect aan het fight or flight-principe: de freeze-mogelijkheid. In de juiste volgorde wordt het dan freeze, flight or fight. Wanneer je schrikt, bevries je eerst, als een hert in koplampen. Dit is een overlevingsmechanisme voor het geval je ‘s nachts een roofdier tegenkomt, uiteraard meer relevant in de periode dat we nog in berenvellen rond paradeerden. Zodra we stilstaan, zijn we slechter te zien. Daarbij worden roofdieren gestimuleerd door beweging. In dat freeze-moment besluit je of het verstandig is om weg te rennen voor het roofdier. Is het hiervoor te laat, dan vecht je. Nog steeds vertonen we lichaamstaal aan de hand van dit gegeven. Zit je in een sociaal ongemakkelijke situatie of gaat de date bar slecht, dan toon je vluchtgedrag. Je voeten richting de deur, je schouders draaien bij de ander vandaan en je maakt je benen klaar om te rennen.
Nog een voorbeeld. Neem Pinokkio, de houten pop wiens neus groeit zodra hij een leugen vertelt. Er zit hier meer waarheid achter dan je zou denken. Wanneer je liegt, activeer je hetzelfde gedeelte in het brein dat de lichaamstemperatuur reguleert. Hierdoor wordt het puntje van jouw neus warmer. In een onderzoek met infraroodcamera’s werd er meer hitte in de neus gedetecteerd. We noemen dit het Pinokkio-effect. Het warmteverschil kunnen we zelf natuurlijk niet bespeuren, maar schijnbaar gaan we hierdoor meer aan onze neus zitten, omdat deze gaat kriebelen.
Personen die goed in staat zijn om andere mensen te lezen zijn vaak succesvoller
Volgens sommige studies zijn personen die goed in staat zijn om andere mensen te lezen vaak succesvoller in het leven dan degenen die dit niet goed kunnen. Het is dan ook geen gek idee om te leren hoe lichaamstaal kan worden geïnterpreteerd en gebruikt. Of je het nu wilt gebruiken om erachter te komen wie in de groep jou wel en wie jou niet aardig vindt, wilt scoren tijdens die date, wilt winnen met poker of beter leiding wilt geven aan je marketingteam: non-verbale communicatie is waardevol. Helaas leer je dit niet enkel door de serie Lie To Me op Netflix te kijken en ook niet tijdens de studie Communicatiewetenschap.
