[mks_dropcap style=”letter” size=”48″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]H[/mks_dropcap]et NOS journaal tikte gisteren de zestig jaar aan. Naast taart en champagne op de redactie, stond het programma op allerlei manieren stil bij dit jubileum. De journaals werden de hele dag gepresenteerd door negen oud-presentatoren, met ieder een eigen stijl. Logisch, want er is in zestig jaar tijd veel veranderd op de redactie. Waren nieuwsuitzendingen vroeger nog oerdegelijk en saai, tegenwoordig komen er steeds vaker onderwerpen aan bod die niet zouden misstaan in een uitzending van Hart van Nederland. Met deze kritische noot is het hoog tijd om terug te blikken op zestig jaar NOS. Maakt de omroep zich inderdaad schuldig aan het opleuken en simplificeren van nieuws of staat onafhankelijke onderzoeksjournalistiek nog steeds voorop?
Saai en oubollig
Vroeger zat iedereen klokslag acht uur voor de buis en wisten de kijkers precies wat ze konden verwachten. Volgens hoofdredacteur Marcel Gelauff is er veel veranderd in de afgelopen twintig jaar. “We laten nu veel meer beeld zien. Vroeger lieten we meer autoriteiten en instituties aan het woord en was het nieuws veel statischer en afstandelijker. Nu staan we letterlijk tussen de vluchtelingen in.” De NOS probeert duidelijk met zijn tijd mee te gaan door het gebruik van vlotter taalgebruik, woordgrapjes, versimpeling en kinderachtige items, zoals NOS op 3; een speciale nieuwsuitzending met flitsende nieuwsitems gepresenteerd door jonge presentatoren. Doel hiervan was om een jonger publiek aan te trekken, maar helaas is dat niet gelukt. Was het vroeger het saaie en degelijke imago waar het programma op werd aangekeken, tegenwoordig lijkt het popiejopie taalgebruik een doorn in het oog voor menig kijker. “Het lijkt erop dat zelfs hippe jonge mensen, die de hele dag bezig zijn met de moderne wereld, willen dat het journaal saai en degelijk blijft.” aldus Alexander Klöpping, oprichter van Blendle. Dat de NOS zich schuldig maakt aan ‘opleuken’ is volgens hoofdredacteur Gelauff niet zo vreemd. Dagelijks kijken ruim twee miljoen mensen naar het achtuurjournaal. “De NOS heeft dan ook als taak om een zo breed mogelijk publiek te bedienen. Onze doelgroep is per definitie: ‘iedereen’. Dat is tegelijk het moeilijke aan wat wij doen. Hoe bedien je zowel hoogopgeleiden als mensen die een lager opleiding hebben genoten? Dan kom je qua taal en toon ergens in het midden uit.”
Wie Is De Presentator?
Ook de presentatoren van het journaal gaan met hun tijd mee. Lange tijd was het ondenkbaar dat een presentator als kandidaat mee doet in een programma als Wie Is De Mol. Toch zagen wij afgelopen jaar Rick van de Westelaken in zijn campingkostuum met ellebogenwerk en een flinke dosis lef zich een weg banen naar de overwinning. Aan het AD vertelt van de Westelaken dat hij al een paar jaar eerder benaderd was om mee te doen. Toentertijd gaf de NOS hem echter geen toestemming. “Een journalist moet onafhankelijk, objectief en betrouwbaar zijn. Ineens opereren in een omgeving van list en bedrog, vonden ze niet verstandig.” Aldus van de Westelaken in het AD. Voor het 15de seizoen van de kijkcijfer hit mocht van de Westelaken dan toch mee doen. De NOS anno nu: ‘Kijkers mogen zien dat het mensen zijn, geen poppen.’
Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek
Ondanks dat de omroep zich soms schuldig maakt aan het serveren van nieuws in een sensationeel sausje, staat journalistieke onafhankelijkheid en onderzoeksjournalistiek nog altijd hoog in het vaandel. Dit is niet altijd even makkelijk. Vooral fact checking is lastig in de huidige tijd waarin iedereen gebruik maakt van social media om nieuws zo snel mogelijk te delen. Het checken van alle feiten gaat volgens Gelauff in een wereld van smartphones niet altijd meer op. “Dan is ons devies: dit speelt er, dit is de bron, we zoeken het uit. Zodra we meer te weten komen, hoort u dat van ons.” Ook met betrekking tot journalistieke onafhankelijkheid heeft Gelauff het een en ander op te merken. Zo zou het volgens hem beter zijn om de hoofdredacteur verantwoordelijk te maken, in plaats van de directeur. “Wanneer de directeur niet meer aangesproken kan worden op de inhoud, zou dit de journalistieke positie beslist verstevigen.” Aldus Gelauff aan het NRC.
Het NOS Journaal is het gas, water en licht van de televisie
Kritiek
Dat de NOS veel kritiek oogst is niet zo gek, het is het best bekeken televisieprogramma van Nederland: hoge bomen vangen nu eenmaal veel wind. “Iedereen is – terecht – kritischer op het NOS Journaal,” stelt oud-hoofdredacteur Hans Laroes. Mensen hebben nu eenmaal hoge verwachtingen van de publieke nieuwsvoorziening. Het NOS Journaal is het gas, water en licht van de televisie, zonder deze basis behoefte zal er nooit een lampje gaan branden.
Cover: NOS
