Van Facebook tot Snapchat en van Instagram tot Whatsapp: alles leek de afgelopen jaren in het teken te staan van de sociale media. Zelfs Chantal Janzen is begonnen met het vloggen van haar zwangerschap. De grenzen tussen ons privéleven en onze uitingen op sociale media zijn weggevaagd en deze twee werelden lijken met elkaar verstrengeld te zijn. Maar het tij is nu gekeerd: de wervelwind van sociale media lijkt te zijn gaan liggen. Met de komst van de Sleepwet leek er ineens maatschappelijk bewustzijn te ontstaan over ons privéleven, dat door het gebruik van sociale media blootligt.
Een voormalig manager bij Facebook zegt zich zelfs schuldig te voelen over het ontstaan van het platform. Dopamine, het ‘beloningshormoon’ dat in het lichaam vrijkomt bij het krijgen van likes, zou ons in extreme gevallen verslaafd maken aan sociale media en zorgen voor sociale onrust. Het idee dat kinderen opgroeien met die constante hunkering naar likes, beangstigt me enigszins. Hoe kunnen kinderen nog ongedwongen opgroeien met fietsenrek-gebitten, wanneer er die constante drang is naar bevestiging? Deze mogelijke consequentie lijken sociale media-goeroes zelf inmiddels ook te erkennen. Hoe ver mag de vrije markt eigenlijk gaan, wanneer het zoveel maatschappelijke consequenties teweegbrengt?
Een paar jaar geleden keek ik een documentaire van Sunny Bergman. Hierin reisde ze af naar het communistische Cuba, om escort antalya te onderzoeken hoe het gebrek aan consumentenmarketing en reclame het zelfbeeld beïnvloedde. De resultaten logen er niet om: de mensen ervoeren minder sociale druk om er goed uit te zien en hadden over het algemeen een positiever zelfbeeld. Nu wil ik niet suggereren dat we met z’n allen communistisch moeten worden, maar het constante bewustzijn van uiterlijk vertoon en van jezelf, lijkt me geen gezonde basis. Sociale media lijken handig gebruik te maken van onze onzekerheden en boeken er zelfs financieel gewin mee.
Zoals Mark Deuze in zijn boek ‘Leven in media’ beschrijft, leven we niet meer ‘met’ media, maar ‘in’ media
Anderzijds betwijfel ik of de wervelwind van sociale media daadwerkelijk gaat liggen. Met de komst van sociale media influencers en vloggers lijkt er een hele nieuwe, jonge doelgroep te zijn aangesproken. Op die manier ontstaat er een soort semi-werkelijkheid. Ons privéleven wordt een publiek goed en het is ineens antalya escort bayan de normaalste zaak van de wereld om je weeën te delen met je volgers. Natuurlijk brengt het ook veel kijkplezier met zich mee voor een bepaalde doelgroep en is het een kwestie van persoonlijke keuze, maar moet je die keuze nog wel bieden als de negatieve consequenties al breed zijn uitgemeten in talloze publicaties?
Zoals Mark Deuze in zijn boek ‘Leven in media’ beschrijft, leven we niet meer ‘met’ media, maar ‘in’ media. We zijn er zelf onderdeel van geworden. Sterker nog: de laatste trend, vloggen, lijkt wel een product te zijn van de media zelf. Hoogleraar ontwikkelingen in de publieke opinie, Henri Beunders, waarschuwt voor de gevolgen die dit kan hebben voor onze democratie. Want hoe organiseer je een democratie waar iedereen iets wil inbrengen, en dit door middel van sociale media ook doet? Hoe voorkom je de intrede van fake news en hoe onderscheid je dit van echt nieuws?
Tegelijkertijd geven sociale media een hele grote groep mensen een stem. Wellicht voelen mensen zich meer gehoord en heeft Beunders in die zin ongelijk. Het zou mensen kunnen stimuleren om met elkaar in gesprek te gaan en om hun mening te verdedigen. Dit lijkt Beunders onvoldoende te erkennen. Maar de vraag is: hoe gaan we met sociale media om zonder dat we er afhankelijk van worden? Zonder dat we die likes de overhand laten nemen? Misschien begint dit wel met de bewustwording van het feit dat Facebook en Instagram bedrijven zijn die uit zijn op financieel gewin.
Wanneer onze vraag naar Facebook en Instagram stopt, zal het aanbod uiteindelijk wegvagen. Dan wordt Facebook wellicht ooit een soort Hyves. Iets uit het verleden.
Sociale media zijn misschien verstrikt geraakt in ons leven en hebben bepaalde positieve uitwerkingen, maar feit blijft dat je een consument bent. Een consument waarvan ontzettend veel informatie wordt bewaard, door middel van commerciële trucs als cookies. Misschien is het tijd om de rollen weer om te draaien. Een vrije markt betekent in de praktijk een markt van vraag en aanbod en wanneer onze vraag naar Facebook en Instagram stopt, zal het aanbod uiteindelijk wegvagen. Dan wordt Facebook wellicht ooit een soort Hyves. Iets uit het verleden. Een leven zonder drang naar likes lijkt me best prettig. Zonder die perfecte plaatjes en vloggers die insinueren dat hun leven volmaakt is.
Een revolutie in mediagebruik is wat overtrokken, maar een andere aanpak is misschien geen slecht idee. Een aanpak waarin de consument de vraag weer bepaalt, in plaats van de markt zelf. Vloggers verdienen immers geld met hun vlogs omdat er een markt voor is. Wellicht is er een doelgroep die zich hierin kan vinden, maar er is vast een grote groep die, net als ik, een tegengeluid wil bieden. Die kinderen wat minder bewust wil laten zijn van uiterlijk en wat meer van innerlijk. Die de drang naar likes wat terug wil schroeven en wat minder consument wil zijn. Een groep die wat minder semi-werkelijkheid wil creëren en iets meer werkelijkheid.
Cover: Geralt / Eindredactie: Kevin Hesp
